Matura 2025

>

Równania i nierówności

>

poziom rozszerzony:

Nierówność liniowa z parametrem

Nierówność liniowa z parametrem

poziom rozszerzony

Czym jest nierówność liniowa z parametrem ?

Nierówność liniowa z parametrem to nierówność liniowa zawierająca dodatkowe zmienne nazywane parametrami, np.:

$$ 3(m-1)x+2<4 $$

Analiza nierówności liniowej

Nierówność liniowa ma postać:

$$ \textcolor{#c85959}{a}x+\textcolor{#449B47}{b} \quad [>, \geqslant, <, \leqslant] \quad 0 $$

gdzie:

\(\textcolor{#c85959}{a}\) - liczba przy zmiennej \(x\)

\(\textcolor{#449B47}{b}\) - wyraz wolny


rozwiązaniem nierówności liniowej jest:

  • przedział
  • jeżeli:

    $$ \textcolor{#c85959}{a}\neq0 \quad \land \quad \textcolor{#449B47}{b}\neq0 $$

    w szczególności:

    - przedział \( \left( {\color{#2980b9}d}, \infty \right) \) lub \( \left< {\color{#2980b9}d}, \infty \right) \), jeżeli:

    $$ \textcolor{#c85959}{a} > 0 \quad \land \quad [>, \geqslant] $$

    lub

    $$ \textcolor{#c85959}{a} < 0 \quad \land \quad [<, \leqslant] $$

    oraz

    $$ {\color{#2980b9}d} = \frac{-\textcolor{#449B47}{b}}{\textcolor{#c85959}{a}} \quad \rightarrow \quad \textcolor{#449B47}{b} = -({\color{#2980b9}d} \textcolor{#c85959}{a}) $$

    - przedział \( \left( -\infty, {\color{#2980b9}d} \right) \) lub \( \left( -\infty, {\color{#2980b9}d} \right> \), jeżeli:

    $$ \textcolor{#c85959}{a} > 0 \quad \land \quad [<, \leqslant] $$

    lub

    $$ \textcolor{#c85959}{a} < 0 \quad \land \quad [>, \geqslant] $$

    oraz

    $$ {\color{#2980b9}d} = \frac{-\textcolor{#449B47}{b}}{\textcolor{#c85959}{a}} \quad \rightarrow \quad \textcolor{#449B47}{b} = -({\color{#2980b9}d} \textcolor{#c85959}{a}) $$

  • zbiór liczb rzczywistych \(\mathbb{R}\)
  • jeżeli:

    $$ \textcolor{#c85959}{a}=0 $$ oraz
    nierówność: $$ \textcolor{#449B47}{b} \quad [>, \geqslant, <, \leqslant] \quad 0 $$ jest prawdziwa

  • zbiór pusty \(\varnothing\)
  • jeżeli:

    $$ \textcolor{#c85959}{a}=0 \quad \land \quad \textcolor{#449B47}{b} \neq 0 $$ oraz
    nierówność: $$ \textcolor{#449B47}{b} \quad [>, \geqslant, <, \leqslant] \quad 0 $$ jest nieprawdziwa

Jak rozwiązać nierówność liniową z parametrem ?

Dla jakich wartości parametru \(m\) równanie $$ (m-2)x + 2m-4 \geqslant 0 $$ ma rozwiązanie w postaci \(x\in \left< 0, \infty \right) \) ?

1. Nierówność należy doprowadzić do postaci:

$$ \textcolor{#c85959}{a}x+\textcolor{#449B47}{b} \quad [>, \geqslant, <, \leqslant] \quad 0 $$

$$ \textcolor{#c85959}{(m-2)}x+\textcolor{#449B47}{2m-4} \geqslant 0 $$

2. W zależności od szukanej postaci rozwiązania nierówności liniowej należy rozpisać i rozwiązać odpowiednie równania warunkowe.

warunki:

  • Aby nierówność liniowa ze zankiem \(\geqslant\) miała rozwiązanie w postaci przedziału \( \left< x, \infty \right) \) muszą zostać spełnione warunki:

    $$ \textcolor{#c85959}{a} > 0 \quad \land \quad \textcolor{#449B47}{b} = -(x \textcolor{#c85959}{a}) $$

    $$ \textcolor{#c85959}{a} > 0 $$ $$ \downarrow $$ $$ m-2 > 0 $$ $$ \downarrow $$ $$ m > 2 $$
    $$ \textcolor{#449B47}{b} = -(x \textcolor{#c85959}{a}) $$ $$ \downarrow $$ $$ 2m-4 = -(0\cdot (m-2)) \quad $$ $$ \downarrow $$ $$ m = 2 $$

3. Należy zestawić poszczególne wyniki i zapisać ostateczny wynik - część wspólną rozwiązań:

$$ m > 2 \quad \land \quad m = 2 $$ $$ \downarrow $$ $$ m \in \varnothing $$

Odpowiedź:

Nie ma takiego parametru \(m\), dla którego równanie \((m-2)x + 2m-4 \geqslant 0\) ma rozwiązanie w postaci \(x\in \left< 0, \infty \right) \).