Matura 2025

>

Równania i nierówności

>

poziom podstawowy:

Równanie kwadratowe

Równanie kwadratowe

poziom podstawowy

Czym jest równanie kwadratowe (równanie drugiego stopnia) ?

Równanie kwadratowe - to równanie, w którym występuje \(x^2\) - zmienna w drugiej potędze (i jednocześnie jest to największa potęga w równaniu) np.:

$$ 3x-x^2+1=0 $$

lub

równanie w postaci iloczynowej, którego wyrażenia są wyrażeniami liniowymi i jest ich dokładnie dwa. (po opuszczeniu nawiasów - czyli wymnożeniu tych wyrażeń otrzymamy wyrażenie kwadratowe) np.:

$$ (x-1)(x+2)=0 $$

Jak rozwiązać równanie kwadratowe ?

Metoda I

Metoda uniwersalna, za pomocą której można rozwiązać każde równanie kwadratowe w postaci ogólnej:

1. Porządkujemy równanie do postaci:

$$ \textcolor{#c85959}{a}x^2+\textcolor{#2980b9}{b}x+\textcolor{#449B47}{c}=0 $$

2. Obliczamy deltę \(\triangle\) ze wzoru:

$$ \triangle=\textcolor{#2980b9}{b}^2-4\textcolor{#c85959}{a}\textcolor{#449B47}{c} $$

3. W zależności od wyniku delty \(\triangle\) są trzy możliwości:

  • delta dodatnia
  • $$ \triangle>0 $$

    Jeżeli wynik delty jest liczbą dodatnią to takie równanie ma dwa rozwiązania, które wyliczymy ze wzorów:

    $$ x_1=\frac{-{\color{#2980b9}b}-\sqrt\triangle}{2{\color{#c85959}a}} $$ $$ x_2=\frac{-{\color{#2980b9}b}+\sqrt\triangle}{2{\color{#c85959}a}} $$

  • delta zerowa
  • $$ \triangle=0 $$

    Jeżeli wynik delty jest równy zero to takie równanie ma jedno rozwiązanie, które wyliczymy ze wzoru:

    $$ x_0=\frac{-{\color{#2980b9}b}}{2{\color{#c85959}a}} $$

  • delta ujemna
  • $$ \triangle< 0 $$

    Jeżeli wynik delty jest liczbą ujemną to takie równanie nie ma rozwiązań:

    $$ x\in \varnothing $$

Metoda II

Metoda rozwiązywania (bez liczenia delty) równań, które zawierają tylko zmienną \(x^2\) i liczby np.:

1. Równanie można zapisać w postaci:

$$ \textcolor{#c85959}{a}x^2+\textcolor{#449B47}{c}=0 $$

2. Porządkujemy równanie do postaci, w której po jednej stronie jest \(x^2\) a po drugiej liczba \(d\):

$$ x^2=d $$

3. W zależności od liczby po prawej stronie równania \(d\) są trzy możliwości:

  • liczba dodatnia
  • $$ d>0 $$

    Jeżeli liczba \(d\) jest liczbą dodatnią to takie równanie ma dwa rozwiązania, które wyliczymy ze wzorów:

    $$ x_1=\sqrt{d} $$ $$ x_2=-\sqrt{d} $$

  • zero
  • $$ d=0 $$

    Jeżeli liczba \(d\) jest równa zero to takie równanie ma jedno rozwiązanie, które wynosi:

    $$ x=0 $$

  • liczba ujemna
  • $$ d<0 $$

    Jeżeli liczba \(d\) jest liczbą ujemną to takie równanie nie ma rozwiązań:

    $$ x\in \varnothing $$

Metoda III

Metoda rozwiązywania (bez liczenia delty) równań, które zawierają tylko zmienną \(x^2\) i zmienną \(x\) np.:

1. Porządkujemy równanie do postaci:

$$ \textcolor{#c85959}{a}x^2+\textcolor{#449B47}{c}x=0 $$

2. Tworzymy iloczyn czynników poprzez wyciągnięcie \(\textcolor{#c85959}{a}x\) przed nawias:

$$ \textcolor{#c85959}{a}x\left(x+ \frac{\textcolor{#449B47}{c}}{\textcolor{#c85959}{a}} \right)=0 $$

3. Każdy czynnik przyrównujemy do zera i rozwiązujemy tak powstałe równania liniowe:

$$ \textcolor{#c85959}{a}x $$ $$ \downarrow $$ $$ x=0 $$

$$ x+ \frac{\textcolor{#449B47}{c}}{\textcolor{#c85959}{a}} $$ $$ \downarrow $$ $$ x=-\frac{\textcolor{#449B47}{c}}{\textcolor{#c85959}{a}} $$

Metoda IV

Metoda rozwiązywania równań kwadratowych zapisanych w postaci iloczynowej np.:

1. Równanie jest w postaci:

$$ \textcolor{#c85959}{a}\left(x-\textcolor{#FFA700}{x_1}\right)\left(x-\textcolor{#FFA700}{x_2}\right)=0 $$

lub

$$ \textcolor{#c85959}{a}\left(x-\textcolor{#FFA700}{x_0}\right)^2=0 $$

2. Każdy czynnik przyrównujemy do zera i rozwiązujemy tak powstałe równania liniowe:

$$ \textcolor{#c85959}{a} $$ $$ \downarrow $$ $$ x\in \varnothing $$
$$ x+\textcolor{#FFA700}{x_1} $$ $$ \downarrow $$ $$ x=\textcolor{#FFA700}{-x_1} $$
$$ x-\textcolor{#FFA700}{x_2} $$ $$ \downarrow $$ $$ x=\textcolor{#FFA700}{x_2} $$

lub

$$ \textcolor{#c85959}{a} $$ $$ \downarrow $$ $$ x\in \varnothing $$

$$ x-\textcolor{#FFA700}{x_0} $$ $$ \downarrow $$ $$ x = \textcolor{#FFA700}{x_0} $$