Matura 2025

>

Równania i nierówności

>

poziom rozszerzony:

Nierówność z dwiema wartościami bezwzględnymi

Nierówność z dwiema wartościami bezwzględnymi

poziom rozszerzony

Czym jest nierówność z dwiema wartościami bezwzględnymi ?

Nierówność z dwiema wartościami bezwzględnymi to taka nierówność, która zawiera dwa moduły, wewnątrz których znajdują się zmienne \(x\), np.:

$$ 2|x+3| + |2x-1| > 1 $$

Jak rozwiązać nierówność z dwiema wartościami bezwzględnymi ?

$$ |x+3|+|x-5|>12 $$

1. Nierówność należy doprowadzić do postaci, gdzie po jednej stronie są same moduły a po drugiej same liczby:

$$ c|...|\pm d|...| \quad [>, \geqslant, <, \leqslant] \quad liczba $$

$$ |x+3|+|x-5|>12 $$

2. Wnętrze każdego modułu należy przyrównać do zera i rozwiązać tak powstałe równania liniowe:

$$ |x+3| $$ $$ \downarrow $$ $$ x+3=0 $$ $$ x=-3 $$
$$ |x-5| $$ $$ \downarrow $$ $$ x-5=0 $$ $$ x=5 $$

3. Rozwiązania równań należy nanieść na oś liczbową i rozpisać powstałe przedziały liczbowe:

-3 5 x

rozwiązania dzielą oś na trzy przedziały, które zaznaczamy i zapisujemy zgodnie z zasadą:

nawias ostry \( \langle \) zawsze z lewej strony, chyba że przedział zaczyna się od znaku \(\infty\), wtedy stosujemy nawias gładki \((\)

-3 5 x
$$ I $$ $$ x \in (-\infty, -3) $$
$$ II $$ $$ x \in \left< -3, 5 \right) $$
$$ III $$ $$ x \in \left< 5, \infty \right) $$

4. W każdym z przedziałów należy rozpatrzyć główną nierówność zgodnie z zasadami:

  • wybieramy dowolną liczbę z rozpatrywanego przedziału i podstawiamy ją do modułów nierówności, tak aby określić znak wyrażenia wewnątrz nich:
  • $$ I $$ $$ x \in (-\infty, -3) $$ $$ \downarrow $$ $$ x=\textcolor{#2980b9}{-4} $$ $$ \downarrow $$ $$ |x+3| = |\textcolor{#2980b9}{-4}+3| = |-1| $$ $$ |x-5| = |\textcolor{#2980b9}{-4}-5| = |-9| $$
    $$ II $$ $$ x \in \left< -3, 5 \right) $$ $$ \downarrow $$ $$ x=\textcolor{#2980b9}{-3} $$ $$ \downarrow $$ $$ |x+3| = |\textcolor{#2980b9}{-3}+3| = |0| $$ $$ |x-5| = |\textcolor{#2980b9}{-3}-5| = |-8| $$
    $$ III $$ $$ x \in \left< 5, \infty \right) $$ $$ \downarrow $$ $$ x=\textcolor{#2980b9}{5} $$ $$ \downarrow $$ $$ |x+3| = |\textcolor{#2980b9}{5}+3| = |8| $$ $$ |x-5| = |\textcolor{#2980b9}{5}-5| = |0| $$
  • zapisujemy i rozwiązujemy główną nierówność opuszczając moduły zgodnie z zasadą:
  • - jeżeli wewnątrz modułu po podstawieniu przykładowej liczby otrzymaliśmy liczbę dodatnią lub zero to zawartość modułu przepisujemy bez żadnych zmian

    - jeżeli wewnątrz modułu po podstawieniu przykładowej liczby otrzymaliśmy liczbę ujemną to zawartość modułu przepisujemy zmieniając jego znak na przeciwny


    opuszczenie modułów powoduje przekształcenie nierówności z wartościami bezwzględnymi na zwykłą nierówność liniową:

    $$ I $$ $$ x \in (-\infty, -3) $$ $$ \downarrow $$ $$ |x+3| \rightarrow -x-3 $$ $$ |x-5| \rightarrow -x+5 $$ $$ \downarrow $$ $$ -x-3+(-x+5)>12 $$ $$ -2x>10 $$ $$ x<-5 $$

    rozwiązanie:

    $$ x \in (-\infty, -5) $$
    $$ II $$ $$ x \in \left< -3, 5 \right) $$ $$ \downarrow $$ $$ |x+3| \rightarrow x+3 $$ $$ |x-5| \rightarrow -x+5 $$ $$ \downarrow $$ $$ x+3+(-x+5)>12 $$ $$ 8>12 $$

    nierówność sprzeczna

    $$ x \in \varnothing $$
    $$ III $$ $$ x \in \left< 5, \infty \right) $$ $$ \downarrow $$ $$ |x+3| \rightarrow x+3 $$ $$ |x-5| \rightarrow x-5 $$ $$ \downarrow $$ $$ x+3+(x-5)>12 $$ $$ 2x>14 $$ $$ x>7 $$

    rozwiązanie:

    $$ x \in (7, \infty) $$

5. Rozwiązaniem ostatecznym jest suma rozwiązań w poszczególnych przedziałach:

$$ x \in (-\infty, -5) \cup (7, \infty) $$