Matura 2025

>

Równania i nierówności

>

poziom podstawowy:

Nierówność z wartością bezwzględną

Nierówność z wartością bezwzględną

poziom podstawowy

Czym jest nierówność z wartością bezwzględną ?

Nierówność z wartością bezwzględną to taka nierówność, która zawiera moduł, wewnątrz którego znajduje się zmienna \(x\), np.:

$$ |x+1| \geqslant 0 $$

Uwaga na nierówności sprzeczne !

Korzystając z definicji wartości bezwzględnej wiemy, że cokolwiek znajduje się wewnątrz modułu to po jego "opuszczeniu" otrzymamy liczbę dodatnią lub zero. W związku z tym wszystkie nierówności wskazujące na to, że zawartość modułu jest ujemna są sprzeczne, np.:

$$|x-2| \leqslant -1$$ $$|2x+1| < 0$$

Oczywiście zwróć uwagę na to, że są to przykłady już "uporządkowanych" nierówności do postaci, gdzie z jednej strony znjaduje się tylko modul a po drugiej stronie liczba.

Jeżeli po stronie wartości bezwględnej, ale po za modułem znajdują się liczby to należy doporowadzić do wspomnianej postaci, np.:

$$ -11-2|x-4| \leqslant -1 $$

Po uporządkowaniu (oraz związaną z uporządkowaniem zmianą znaku) otrzymujemy poprawną nierówność:

$$ |x-4| \geqslant -5 $$

Uwaga wyjątek !

Szczególną uwagę należy zwrócić na nierówność w postaci:

$$|...| \quad \leqslant \quad 0$$

Wiesz już, że w przypadku znaku mniejszości \(<\) taka nierówność byłaby sprzeczna. Jednak znak \(\leqslant\) zawiera dwa warunki: wskazuje na mniejszość lub równość. Zatem każdą taką nierówność należy rozpatrywać jedynie w aspekcie równości - a to oznacza konieczność przekształcenia jej w równanie:

\(|...| \) \(\quad \leqslant \quad\) \(0\)
$$\downarrow$$
\(|...|\) \(\quad = \quad\) \(0\)

Jak rozwiązać równanie z wartością bezwzględną ?

$$|x+3|-1>5$$

1. Równanie doprowadzamy do postaci:

$$|...| \quad [>, \geqslant, <, \leqslant] \quad liczba$$

$$|x+3|>6$$

2. Rozpisujemy równanie na dwa przypadki i rozwiązujemy tak powstałe równania liniowe:

  • pierwszy przypadek:
  • Przepisujemy równanie bez modułu:

    \( x+3 \) \( > \) \( 6 \)
    \(x\) \(>\) \(3\)
  • drugi przypadek:
  • Przepisujemy równanie bez modułu oraz zmieniamy znak nierówności i liczby po prawej stronie równania na znaki przeciwne:

    \( x+3 \) \( \color{#2980b9}{<} \) \( {\color{#2980b9}-6} \)
    \(x\) \(<\) \(-9\)

3. Określamy rozwiązanie:

-9 3 x
$$ x\in (-\infty, -9) \land (3, \infty) $$